การเลือกรูปแบบการเดินทางของผู้โดยสาร โดยเครื่องบินต้นทุนต่ำ รถไฟ และรถโดยสารประจำทาง

          การสำรวจนี้เพื่อศึกษาถึงความพึงพอใจ ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกรูบแบบการเดินทางของผู้โดยสารสายการบิน รถไฟ และรถโดยสารประจำทาง จึงมีความสำคัญ เพื่อที่จะสามารถนำไปใช้ในการปรับปรุงการให้บริการของแต่ละรูปแบบการเดินทางให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

 สมมติฐาน :

1. เพื่อศึษาความพึงพอใจของผู้โดยสารต่อการให้บริการโดยเครื่องบินต้นทุนต่ำ รถไฟ และรถโดยสาร ประจำทาง

2. เพื่อพัฒนาการเลือกรูปแบบการเดินทางของผู้โดยสารโดยเครื่องบิน รถไฟ และรถโดยสารประจำทาง

3. ศึกษาปัจจัยและผลของการเปลี่ยนแปลงปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกรูปแบบการเดินทาง

ผลจากการสำรวจ :

จากการสำรวจเชื่อมโยงกันระหว่างประชากรกับกลุ่มตัวอย่าง ได้รายละเอียดของการรวบรวมข้อมูลดังนี้

ตัวอย่างแบบสอบถาม

          การสำรวจครั้งนี้มุ่งเน้นไปยังการเดินทางในรูปแบบที่กำหนด ได้แก่ สายการบิน รถไฟ และรถโดยสารประจำทางซึ่งเป็นการเดินทางที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน คุณลักษณะเฉพาะของการให้บริการในรูปแบบการเดินทางมีความแตกต่างกันหลายด้าน โดยมีทั้งข้อได้เปรียบและเสียเปรียบแตกต่างกันไป

1. การโดยสารโดยสายการบิน

 http://www.youtube.com/watch?v=cuJtJ-rDs4Q

          สายการบินต้นทุนต่ำที่เปิดให่บริการในการเดินทางภายในประเทศนั้นมีหลายสายการบิน เช่น สายการบินนกแอร์ สายการบินวันทูโก เป็นต้น แต่ในการศึกษาครั้งนี้ได้เลือกสายการบินแอร์เอเชีย เป็นสายการบินศึกษา เนื่องจากรูปแบบการให้บริการมีความเป็นสายการบินต้นทุนต่ำมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับสายการบินอื่นๆในประเทศ โดยสายการบินต้นทุนต่ำมีลักษณะการให้บริการ ดังนี้

          1.1 โครงสร้างราคาค่าโดยสารไมาซับซ้อน เน้นตั๋วราคาถูก

          1.2 ใช้ตั๋วโดยสารแบบอิเลคทรอนิคส์

          1.3 บริการในเส้นทางที่มีความต้องการเดินทางสูงหรือเมืองใหญ่ตามภูมิภาค

          1.4 มีระดับชั้นบริการเพียงชั้นเดียว

          1.5 ไม่เน้นการบริการหลังการขาย

          สายการบินแอร์เอเชียมีเครื่องบินเฉพาะที่ให้บริการภายในประเทศไทยทั้งสิ้นจำนวน 12 ลำเป็นเครื่องบินแบบ โบอิ้ง 737-300 มีความจุผู้ดดยสารจำนวน 148 ที่นั้นต่อลำ มีพื้นที่ให้บริการภายในประเทศไทย ดังแสดงในตารางที่ 1

ตารางที่ 1: พื้นที่ให้บริการภายในประเทศของสายการบินแอร์เอเชีย

    

จาก		สู่		จำนวนเที่ยวบินต่อสัปดาห์
		เชียงใหม่		35
		เชียงราย		28
		อุบลราชธานี		7
กรุงเทพมหานคร		อุดรธานี		7
		หาดใหญ่		42
		ภูเก็ต		42
		นราธิวาส		7
		กระบี่		21
		สุราษฎร์ธานี		7

2. การโดยสารโดยรถประจำทาง

http://www.youtube.com/watch?v=v6WaxTQ_RTE

          รถโดยสารประจำทางที่ให้บริการอยู่ในปัจจุบัน มีบริษัท ขนส่ง จำกัด (บขส) เป็นผู้จัดการและบริหารดูแลการให้สัมปทานการเดินรถทั่วประเทศ ซึ่งมีผลประกอบการดั้งแสดงในตารางที่ 2

ตารางที่ 2: ผลการดำเนินงานของบริษัทขนส่งจำกัดในรอบ 5 ปี

รายการ		ปีบัชชี
		2548	2549	2550	2551	2552
ค่าโดยสาร (ล้านบาท)		1985.938	2049.522	2197.249	2266.653	2447.718
อัตราเพิ่ม (ร้อยละ)		7.9	3.2	7.12	3.16	7.99
รายได้จาการเดินรถบริษัท (ล้านบาท)		2006.964	2074.17	2223.424	2295.456	2483.306
รายได้จากการเดินรถร่วม (ล้านบาท)		610.224	630.847	645.225	650.225	683.255
กำไรก่อนดอกเบี้ยจ่ายและภาษี เงินได้นิติบุคล (ล้านบาท)		342.712	392.332	288.705	345.64	93.541

3. รถไฟ

 http://www.youtube.com/watch?v=sGA80Sq1vDo
    

     ปัจจุบันการรถไฟแห่งประเทศไทย มีระยะทางที่เปิดการเดินรถแล้วรวมทั้งสิ้น 4346 กิโลเมตร โดยเป็นทางคู่ช่วงกรุงเทพมหานคร-รังสิต ระยะทาง 31 กิโลเมตร เป็นทางสามช่วงรังสิต-ชุมทางบ้านภาชี ระยะทาง 59 กิโลเมตร โดยเส้นทางรถไฟจากกรุงเทพมหานคร ถึงภูมิภาคต่างๆมีดังนี้

          3.1 ทางสายเหนือ ถึง จังหวัดเชียงใหม่ ระยะทาง 751 กิโลเมตร

          3.2 ทางสายใต้ ถึง จังหวัดนราธิวาส (สุไหงโก-ลก) ระยะทาง 1143 กิโลเมตร และสถานีปาดังเบซาร์ ระยะทาง 974 กิโลเมตร

          3.3 ทางสายตะวันออก ถึง จังหวัดสะแก้ว (อรัญประเทศ) ระยะทาง 255 กิโลเมตร และนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุต ระยะทาง 200 กิโลเมตร

          3.4 ทางสายตะวันออกเฉียงเหนือ ถึง จังหวัดอุบลราชธานี ระยะทาง 575 กิโลเมตร และจังหวัดหนองคาย ระยะทาง 624 กิโลเมตร

          3.5 ทางสายตะวันตก ถึง สถานีน้ำตก จังหวัดกาญจนบุรี ระยะทาง 194 กิโลเมตร

          3.6 ทางสายแม่กลองช่วงวงเวียงใหญ่-มหาชัย ระยะทาง 31 กิโลเมตร และช่วงบ้านแหลม-แม่กลอง ระยะทาง 34 กิโลเมตร

          นอกจากนี้ยังมีการสร้างทางอีกหลายเส้นทาง อาทิ คลองสิบเก้า บ้านชี-แก่งคอย-ศรีราชา-แหลมฉบัง-เขาชีจรรย์-มาบตาพุต เพืื่อให้รับโครงการพัฒนาชายฝั่งทะเลตะวันตกอีกด้วย

4. ผลการเก็บข้อมูลภาคสนาม

          การเก็บข้อมูลภาคสนามใช้แบบสอบถามเพื่อใช้ในการสัมภาษณ์ทั้งสิ้น 1164 ชุด แล้วนำมาตรวจสอบเรียบเรียงเพื่อที่จะคัดแยกชุดข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการสรุปผลออก

ตารางที่ 4.1: จำนวนชุดข้อมูลที่ได้จากการเก็บข้อมูลภาคสนามทั้งหมด

รูปแบบการเดินทาง			เส้นทางศึกษา				รวม
			กรุงเทพ-เชียงใหม่		กรุงเทพ-    อุบลราชธานี
สายการบินต้นทุนต่ำ			169		226		395
รถโดยสารประจำทาง			88		190		378
รถไฟ			294		97		391
รวม			651		513		1164

ตารางที่ 4.2: สถิติจำนวนผู้โดยสารภายในประเทศขาเข้าจำแนกตามท่าอากาศยาน (หน่วย:คน)

ปี	ท่าอากาศยาน
	กรุงเทพ	เชียงใหม่	อุบล
2544	3454293	978402	108693
2545	3465543	973584	113411
2546	3678379	1023041	121876
2547	3748326	1071112	125608
2548	3709098	933200	115728
2549	3748476	894609	126373
2550	5328517	1264000	175355
2551	5215622	1340265	194642
2552	4245685	1410896	183683

ที่มา : กรมการขนส่งทางอากาศ

ตารางที่ 4.3:  คุณลักษณะเฉพาะของการเดินทางโดยรถโดยสารประจำทาง

เส้นทาง		ระยะทาง	เวลา	ค่าโดยสาร
		(กิโลเมตร)	(นาที)	(บาท)
กรุงเทพ-เชียงใหม่		713	600	518-805
กรุงเทพ-อุบลราชธานี		649	660	495-578

ที่มา: กรมการขนส่งทางบก

ตารางที่4.4: สถิติจำนวนผู้โดยสารการรถไฟแห่งประเทศไทย

ปี (พ.ศ.)		จำนวนผู้โดยสาร (คน)
2547			56325000
2548			55748000
2549			54130000
2550			50873000
2551			49671000
2552			48867000

ที่มา: การรถไฟแห่งประเทศไทย



ผลการศึกษาและการวิเคราะห์ข้อมูล

          ข้อมูลดังกล่าวได้มาจากการเก็บข้อมูลภาคสนาม โดยอาศัยวิธีการสัมภาษณ์และใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าวจะทำให้ทราบถึงความสัมพันธ์และพฤติกรรมการเดินทางแยกตามรูปแบบการเดินทางต่างๆ โดยการวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าวจะแยกออกเป็นหัวข้อดังที่กล่าวมาข้างต้น

เหตุผลในการเลือกใช้บริการ

 

          ผู้โดยสารที่ต้องการความรวดเร็วในการเดินทางนิยมเดินทางด้วยสายการบินต้นทุนต่ำ โดยร้อยละ 77.2 ของผู้โดยสารสายการบินต่ำเลือกใช้บริการเพราะเหตุผลความรวดเร็ว ผู้โดยสารที่ต้องการความประหยัดและสะดวกในการเดินทางนิยมใช้บริการรถโดยสารประจำทาง โดยมีสัดส่วนของผู้โดยสารรถโดยสารประจำทางมากที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับรูปแบบการเดินทางอื่น คือร้อยละ 27.8 และร้อยละ 62.7 ตามลำดับ ส่วนผู้โดยสารที่ต้องการความปลอดภัยในการเดินทางนิยมใช้บริการรถไฟ โดยมีสัดส่วนของผู้โดยสารรรถไฟมากที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับรูปแบบการเดินทางอื่น คือร้อยละ 56.0 ซึ่งแสดงให้เห็นถึงจุดแข็งและความน่าเชื่อถือที่ผู้โดยสารมีต่อรูปแบบการบริการนั้นๆได้เป็นอย่างดี

ทัศนคติที่มีต่อรูปแบบการเดินทาง

          ผู้โดยสารรถโดยสารประจำทางมีทัศนคติต่อสายการบินต้นทุนต่ำดีกว่ารถไฟ ต่างกันถึงร้อยละ 10.1 ของผู้โดยสารรถโดยสารประจำทางทั้งหมด ส่วนผู้โดยสารรถไฟมีทัศนคติต่อสายการบินต้นทุนต่ำดีกว่ารถโดยสารประจำทาง ต่างกันถึงร้อยละ 14.8 ของผู้ดดยสารรถไฟทั้งหมด แสดงให้เห็นว่า ผู้โดยสารรถโดยสารประจำทางและรถไฟ นอกจากมีทัศนคติที่ดีต่อรูปแบบการเดินทางที่เลือกเดินทางแล้ว รูปแบบการเดินทางรองลงมาที่คิดว่าดีและอาจเป็นทางเลือสำรองในการเดินทางคือ สายการบินต้นทุนต่ำ

ค่าใช่จ่ายเฉลี่ยที่ใช้ในการเดินทาง

          ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยในการเดินทางแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ได้แก่ ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยในการเดินทางจากจุดเริ่มต้นไปยังสถานีต้นทาง  ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยในการเดินทางจากสถานีต้นทางไปยังสถานีปลายทางและค่าใช้จ่ายเฉลี่ยในการเดินทางจากสถานีปลายทางไปยังจุุดสิ้นสุดการเดินทาง  ตามลำดับ  จากข้อมูลคุณลักษระการเดินทาง พบว่า ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยโดยรวมสำหรับการเดินทางด้วยสายการบินต้นทุนต่ำอยู่ในเกณฑ์ที่สูงที่สุด คือ 1498.89 บาท รองลงมาคือการเดินทางด้วยรถไฟ คือ 888.90 บาท  และการเดินทางด้วยรถประจำทาง คือ 657.95 บาท

ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยในการเดินทาง (หน่วย:บาท)

ข้อมูล			ประเภทของรูปแบบการเดินทาง
			สายการบินต้นทุนต่ำ		รถโดยสารประจำทาง		รถไฟ
จุดเริ่มต้นถึงสถานีต้นทาง			135.45		73.34		75.73
สถานีต้นทางถึงสถานีปลายทาง			1314.67		557.27		785.19
สถานีปลายทางถึงจุดสิ้นสุด			48.77		27.34		27.98
รวม			1498.89		657.95		888.9

สรุปผลการศึกษาและข้อเสนอแนะ

          -สายการบินต้นทุนต่ำมีระดับความพึงพอใจเฉลี่ย 3.26 อยู่ในเกฯฑ์ปานกลาง โดยมีปัจจัยที่ผู่้โดยสารมีความพึงพอใจมากที่สุดได้แก่ ปัจจัยความน่าเชื่อถือ ของการบริการ รองลงมาคือ ความรู้สึกปลอดภัยขณะเดินทาง การบริการขณะเดินทาง ความตรงต่อเวลา ความสะดวกในการซื้อตั๋วโดยสาร ความสะดวกในการเลือกเวลาเดินทาง ความสะดวกในการเข้าถึงและราคาค่าโดยสารได้รับความพึงพอใจต่ำที่สุด เนื่องจากเมื่อเปรียบเทียบกับรูปแบบการเดินทางอื่นที่ทำการศึกษาแล้วพบว่า สายการบินต้นทุนต่ำมีค่าใช้จ่ายในกาารเดินทางสูงที่สุด
 
          -รถโดยยสารประจำทางหรือรถทัวร์ มีความพึงพอใจเฉลี่ยเท่ากับ 3.42 อยู๋ในเกณฑ์พึงพอใจมาก โดยมีปัจจัยที่ผู้โดยสารมีความพึงพอใจมากที่สุดได้แก่ ปัจจัยด้านราคาค่าโดยสาร รองลงมาคือ ความสะดวกในการเข้าถึง ความสะดวกในการซื้อตั๋วดดยสาร ความตรงต่อเวลา  ความน่าเชื่อถือของการบริการ ความสะดวกในการเลือกเวลาการเดินทาง การบริการขณะเดินทางและความรู้สึกปลอดภัยขณะเดินทางได้รับคะแนนความพึงพอใจต่ำที่สุด  เนื่องจากความไม่มั่นใจในความปลอดภัยในการเดินทางจากข่าวการเกิดอุบัติเหตุบ่อยครั้งและการบริการในขณะเดินทางที่ยังไม่มีมาตรฐานมากนักเมื่อเปรียบเทียบกับรูปแบบการเดินทางอื่น

          -รถไฟมีระดับความพึงพ่อใจเฉลี่ยเท่ากับ 3.48 อยู่ในเกณฑ์พึงพอใจมาก โดยมีปัจจัยที่ผู้โดยสารมีความพึงพอใจมากที่สุดได้แก่ ปัจจัยด้านความรู้สึกปลอดภัยขณะเดินทาง รองลงมาคือ ความน่าเชื่อถือของกาารบริการ ราคาค่าโดยสาร ความสะดวกในการเข้าถึง ความสะดวกในการซื้อตั๋วโดยสาร ความสะดวกในการเลือกเวลาการเดินทาง การบริการขระเดินทางและความตรงต่อเวลา  เนื่องจากรถไฟมักจะออกเดินทางไม่ตรงตามตารางเวลาที่กำหนดและยังมีผลจากอุบัติเหตุหรือภัยธรรมชาติที่ทำให้กำหนดการเดินทางต้องล่าช้าออกไป



บทความนี้จัดทำโดย

นายกษิดิษ  พูลอิ่ม

นายบุรินทร์  บุญญสิทธิกุล

นางสาวปิยะรัตน์  ป้องกันภัย

นางสาวศศิธร  แสงเจริญ